Homer Simpson a Llais Gwynedd

Mae 'na bennod o'r Simpsons lle mae Homer yn ffraeo gyda'r dynion sydd yn hel ei sbwriel, ac yn penderfynnu sefyll etholiad i fod yn Gomisiynydd Sbwriel Springfield. Wrth gwrs, mae'n ennill yr etholiad, ac yn mynd ati i gynnig y gwasanaeth casglu sbwriel gorau erioed. Mae'r dynion bin yn gwisgo lifrau ysglennydd, yn caglu'r sbwriel bob dydd, ac yn mynd i mewn i dai y trigolion i wagio bin y gegin. Y drafferth yw bod Homer yn llwyddo i wario cyllideb flynyddol Adran yr Amgylchedd mewn mis, ac wrth geisio datrys y broblem mae'n boddi Springfield mewn sbwriel.
Ar adegau, dwi'n meddwl mai Homer yw un o brif ffynhonellau ysbrydoliaeth Llais Gwynedd. Heddiw, daeth y blaid a chynnig ger bron Cyngor Gwynedd, yn gofyn am ddiddymu tal sydd yn cael ei godi gan Adran yr Amgylchedd am gasglu eitemau mawr o sbwriel - rhwegelloedd, matresi ayyb. Mae'r adran yn gorfod dod o hyd i £600,000 o arbedion o'i chyllideb eleni, ac fe fydd codi tal am y gwasanaeth yma yn llwyddo i arbed £60,000. Fe fyddai'n braf gallu cynnig y gwasanaeth am ddim, wrth reswm. Ond fe fyddai'n braf gallu cynnig pob math o bethau am ddim.
Y gwir ydi bod Cyngor Gwynedd yn wynebu 3 (os nad 6) mlynedd o wasgfa ariannol. Mae'n rhaid dod o hyd i arbedion sylweddol, sydd yn golygu torri'n nol ar wariant. Os ydym ni'n dewis gwario £60,000 ar gasglu rhewgelloedd, mae'n golygu gwario £60,000 yn llai ar wasanaeth arall. Petai Llais Gwynedd yn gallu dod o hyd i £60,000 o arbedion o rhywle arall, a dadlau bod yr arbedion hynny yn fwy derbyniol i'r trethdalwyr, yna gorau oll. Ond nid dyna sydd yn digwydd. Fel Homer, mae Llais Gwynedd yn gwneud addewidion i'r etholwyr heb ystyried am eiliad o lle mae'r arian yn dod i wireddu'r addewidion hyn. Diolch byth bod mwyafrif o aelodau'r cyngor wedi ymddwyn yn synhwyrol, a phleidleisio yn erbyn y cynnig.

(Mae 'na bwynt arall i'w wneud ynglyn a sut mae'r Cyngor yn gweithredu. Tacteg Llais Gwynedd yw gwneud cynnigion brys ger bron y Cyngor llawn, yn hytrach na thrafod y mater yn y dull priodol pan y mae'n dod ger bron y Pwyllgorau Craffu a'r Bwrdd. Er, o edrych ar record presenoldeb rhai o'r Pwyllgorau Craffu, mae'n anodd gwybod a yw Llais Gwynedd yn ymwybodol o'u bodolaeth. Bid a fo am hynny, dwi'n fodlon rhoi bet ar y ffaith y bydd un o aelodau LlG yn gwneud cynnig brys yn y Cyngor nesaf yn galw am ail-ddecrhau casglu biniau yn wythnosol.)

Llongyfarchiadau

Llongyfarchiadau gwresog i John Mason, AS diweddaraf yr SNP, a gipiodd sedd Dwyrain Glasgow neithiwr. Dyw gweld y ceidwadwyr yn curo Llafur yn Crewe ddim yn rhoi rhyw foddhad mawr i mi. Ond mae gweld sedd draddodiadol Lafur yn syrthio i blaid genedlaetholgar a blaengar fel yr SNP yn llonni fy nghanol.

Llywyddiaeth Plaid Cymru

Mae hi'n dipyn bach o stretch i ddeud bod mod i'n ffrindiau clos mynwesol ac Elfyn Llwyd, ond mae 'na gysylltiad teuluol yn mynd yn ol flynyddoedd. I ddweud y gwir, dwi'n hoff iawn o Elfyn, fel person a fel gwleidydd. Yn wahanol i sawl Aelod Seneddol, mae wedi llwyddo i wasanaethu ei etholaeth - a'i genedl - yn San Steffan heb anghofio sut i fod yn berson normal.
Ar y llaw arall, dwi ddim yn adnabod Dafydd Iwan yn dda iawn. Hynny yw, dwi'n ei adnabod yn well, efallai, na mae'r diarhebol Mrs Jones Llanrug, ond perthynas broffesiynnol sydd gennym ni, a nid un bersonol. Serch hynny, fe fydda i'n pleidleisio dros Dafydd yn yr etholiad i ddewis llywydd i Blaid Cymru, a hynny oherwydd mod i'n credu mai ef yw'r person gorau i wneud y swydd.
Pan edrychwyd eto ar swyddogaeth y Llywydd yn dilyn dienyddiad ac atgyfodiad Ieuan Wyn Jones rai blynyddoedd yn ol, penderfynwyd mai pwrpas y Llywydd yw bod yn bont rhwng yr aelodaeth a'r arweinyddiaeth. Dwi'n credu bod Elfyn a Dafydd a'r potensial i allu gwneud hyn yn effeithiol dros ben, ond fedra i ddim mewn difri calon weld sut - yn gwbl ymarferol - mae modd i Elfyn Llwyd feithrin cysylltiad gyda'r aelodau ar lawr gwlad tra'n gwasanaethu yn San Steffan. Fe wyddom fod bywyd Aelod Seneddol yn un prysur ar y gorau, heb son am fod yn AS i blaid fach sydd yn gorfod rhannu cyfrifoldeb am yr holl fydysawd gwleidyddol rhwng 3 aelod. Ond ar ben hyn, mae'r ffaith bod Elfyn yn treulio'r rhan fwyaf o'i wythnos yn Llundain, gannoedd o filltiroedd o drwch yr aelodau. I mi, fe fyddai'n rhaid i Elfyn Llwyd roi'r gorau i'w waith fel AS - rhywbeth a fyddai'n amddifadu'r blaid o flynyddoedd o brofiad a mynydd o allu - er mwyn bod yn lywydd effeithiol ar y blaid. Felly Dafydd Iwan fydd yn cael fy mhleidlais i, yn ddi os.

Gwarth S4C

Fe fydd nifer ohonoch chi'n ymwybodol o gynlluniau S4C i gynnig sylwebaeth Saesneg ar rai o raglenni chwaraeon y Sianel, drwy gyfrwng y botwm coch. Am y tro cyntaf mewn dros chwarter canrif, felly, fe fydd y Gymraeg yn ddewisol ar S4C.
Mae chwaraeon yn faes hynod o bwysig i S4C. Efallai mai drwy gyfrwng y rhaglenni hyn y mae'r Sianel yn gwneud y gwaith cenhadu gorau dros yr iaith, gan eu bod yn denu nifer fawr o wylwyr di-Gymraeg. Mae'r gwylwyr di-Gymraeg hyn - ar y funud - yn dod i gysylltiad a'r iaith, ac yn dod i'w hadnabod hi fel peth byw, cyfoes, sydd yn berthnasol i'r byd modern. Drwy wneud hyn, mae'r Gymraeg yn cael ei normaleiddio ym meddwl llawer iawn o bobl sydd a dim cyswllt arall a hi ar lefel bob dydd. Bydd yr effaith bositif sylweddol yma yn cael ei golli yn llwyr os oes gan y bobl hyn y dewis o ddiffodd y Gymraeg. Bydd yn atgyfnerthu'r syniad mai rhywbeth i bobl eraill, mewn rhyw ran anghysbell o Gymru, yw'r Gymraeg.
Ond yn ogystal a'r ffaith bod yr elfen genhadol hon yn cael ei cholli, mae penderfyniad S4C yn gosod cynsail peryglus dros ben. Bydd gweithredu'r stratgaeth hon yn agor y drws i lawer iawn mwy o Saesneg ar yr unig sianel deledu Gymraeg yn y byd. Os yw'r strategaeth yn llwyddo i ddenu mwy o wylwyr - ac mae'n bur debyg y bydd - yna mae'n golygu y bydd pwysau ar i S4C gynnig gwasanaeth tebyg ar raglenni eraill. Dyma agor y drws ar sianel ddwy-ieithog y diweddar annwyl Rhodri Glyn Thomas.
Does gen i ddim gwrthwynebiad i sefydlu sianel deledu Gymreig, ddwy-ieithog. Ond yn rhy aml o lawer, mae dwy-ieithrwydd yn golygu gofyn i'r Cymry Cymraeg ildio mwy a mwy o dir, er mwyn gwneud lle i'r di-Gymraeg. Os ydym ni am weld sianel deledu Gymraeg, gadewch i'r llywodraeth sicrhau bod digon o gyllid yn bodoli i achub BBC 2W, gan ychwanegu rhaglenni Cymraeg a dwy-ieithog at ddarpariaeth y sianel honno. Peidiwch a disgwyl i'r Cymry sydd wedi brwydro yn hir a chaled i gael sianel Gymraeg ei haberthu hi ar allor dwy-ieithrwydd.

Ffarwel, annwyl weinidog

Wna i ddim smalio am eiliad fy mod yn drist o weld Rhodri Glyn Thomas yn mynd. Ond mae amgylchiadau ei ymadawiad yn anffodus dros ben, ac yn dweud cyfrolau am ein gwleidyddiaeth ni. Mae'n anodd gwybod beth yn union oedd y rhesymeg tu ol i'w benderfyniad, ac mae ambell un wedi awgrymu bod mwy iddi na dim ond helynt tila y sigar (ac ennillydd Llyfr y Flwyddyn). Ond beth bynnag fo'r union resymau, mae hi'n anodd gen i gredu bod 'na sgandal o sylwedd yn llechu yng nghwpwrdd trons Rhodri Glyn. Fel yn achos Alun Cairns, mae RhGT wedi gorfod gadael ei swydd am iddo wyro un fodfedd o'r llwybr arbennig o gul y mae rhai pobl yn disgwyl i'n gwleidyddion ni ei droedio.
Beth sydd yn eironig - a dwi ddim yn dymuno bod yn angharedig yn y fan hyn - yw bod 'na nifer o resymau proffesiynnol da pam na ddylai Rhodri Glyn Thomas fod yn Weinidog Treftadaeth. Onid yda ni'n byw mewn byd ben-ucha'n-isa pan mae Gweinidog yn gorfod ymddiswyddo am gerdded i mewn i dafarn yn smocio sigar, ond ddim am dorri addewid maniffesto?

Ac yn ganol y gwaith......

....dwi wedi esgeuluso fy mywyd diwylliannol. Ond yr fy ychydig eiliadau sbar, dyma dwi wedi bod yn ei wneud

Gwrando ar...

Dengue Fever
Last Shadow Puppets
Albym newydd Beck (sydd yn o lew, heblaw am Chemtrails, sy'n anhygoel)

Darllen...

The British Constitution - Anthony King (adoygiad llawn yn y cylchgrawn)
Runaways - Brian K. Vaughan (Comic gwych am griw o blant sy'n darganfod bod eu rhieni yn griw o super-villans sy'n rhedeg Los Angeles, o stabl Marvel)
Gotham Central (Comic am swyddfa'r heddlu yn Gotham, dinas Batman. Police procedural wedi ei groesi efo story super-heroes)

Gwylio....

Criminal Justice. Ond peidiwch a deud wrtha fi sut mae'n gorffen, dwi heb wylio'r bennod olaf.

Tynnu tua'r terfyn

Wedi llawer iawn o waith caled, gwibdaith dynnu lluniau i Gaerdydd, a'r ffliw yn ymosod ar y teulu, mae rhifyn Gorffennaf/Awst o Barn yn agosau at fod yn barod. Hwn yw rhifyn dwbl mawreddog yr haf, felly mae'n llawn danteithion. Gan bod yr Eisteddfod Genedlaethol yn ymweld a Chaerdydd, mae 'na dipyn am ein prifddinas, gan gynnwys adran yn cyflwyno out-of-towners fel fi i'r llefydd gorau i fwyta, meddwi, a chael dos o ddiwylliant.

Ac o son am yr Eisteddfod, gai dynnu eich sylw chi gyd at y ffaith fod ail ddarlith flynyddol Barn yn cael ei chynnal ar Faes yr Eisteddfod am 5 o'r gloch, dydd llun y 4ydd o Awst. Carwyn Jones fydd yn ei thraddodi, ac mae mor top-secret fel nad ydw i, hyd yn oed, yn gwybod beth yw'r testun.

Ac i orffen..... Fe fydd Barn yn gwneud newidiadau pell-gyrhaeddol i'n gwefan swyddogol yn fuan iawn. Fe gewch fwy o wybodaeth unwaith mae'r rhifyn wedi ei gyhoeddi.