Rhun a Heledd

Wel wir, ond oes gen i le i gywilyddio? Dim ond ychydig ddyddiau yn ôl mi oeddwn i'n ddilornus iawn o'r sawl a oedd yn honni y byddai Rhun ap Iorwerth yn rhoi ei enw ymlaen fel ymgeisydd Plaid Cymru yn is-etholiad Môn. Ers i mi drydar hynny, fe gysylltodd ambell un a mi i awgrymu ella mod i'n anghywir (be?). Ac yna, p'nawn 'ma, fe gyhoeddodd Rhun ei fod yn bwriadu sefyll, er gwaethaf fy natganiadau.

Er tegwch i mi, mae hon yn stori sydd wedi bod yn gwneud y rownds ers dwn i ddim pa bryd. Tydw i ddim yn nabod Rhun yn bersonol, ond mi ydw i'n gwybod ei fod yn fab i Edward (of Dafydd Iwan ac Edward fame), ac yn fab-yng-nghyfraith i Peredur Hughes, cyn-lywydd yr NFU - ac felly yn un sydd a chysylltiadau da iawn ar draws y pleidiau ym Môn. Roedd y cyfuniad yma, ynghŷd a phroffeil cyhoeddus amlwg Rhun yn ei wneud yn ymgeisydd deniadol, ond roeddwn i wastad o dan yr argraff mai gwleidyddiaeth ffantasi oedd hyn. I ddweud y gwir, roeddwn i wedi clywed (yn ail law) bod Rhun yn flin iawn ynglŷn a'r sïon, gam eu bod yn tanseilio ei enw da yn y BBC.

Bid a fo am hynny, mae'n amlwg mod i'n anghywir, ac y dylwn ymddiheuro - felly sori i unrhyw un a oedd yn credu mod i'n rhyw fath o oracle gwleidyddol. Ella dylwn i ddeud y bydda i'n fwy gofalus yn y dyfodol, ond dwn i ddim os ydi hynny yn fy natur.

Rwan bod Rhun yn y ras, mae Môn yn mynd i fod yn le difyr iawn am rai wythnosau. Ers blynyddoedd lawer, mae'r Blaid ym Môn wedi dewis ymgeisyddion gwael iawn i sefyll etholiadau, ac mae ei methiant i gipio sedd Albert Owen yn deillio yn rhannol o'r dewisiadau sal hynny. Rwan, mae gan aelodau'r ynys ddewis rhwng dau aelod 'tebol iawn - Rhun, a Heledd Fychan.

 Pan wnes i flogio ar etholiad Arfon wythnos neu ddwy yn ôl, fe ro's i fy ngefnogaeth i Sian Gwenllian fel olynydd Alun Ffred, gan ddatgan yr hoffwn weld Heledd yn cymeryd lle Ieuan Wyn Jones ym Môn. Ac er mod i'n gweld rhinweddau niferus Rhun ap Iorwerth, tydw i heb newid fy meddwl am Heledd. Dwi'n ei adnabod yn dda, ac ar lefel bersonol fedra i feddwl am neb gwell i gynyrchioli Môn. Ond ar lefel wleidyddol hefyd, dwi'n credu ei bod yn rhywun sydd a llawer iawn i'w gynnig. Mae wedi gweithio yn galed iawn dros Blaid Cymru ers blynydoedd bellach, yn fewnol, ac ar lawr gwlad. Rhedodd ymgyrch wych ym Maldwyn yn 2010, a phan gyhoeddodd Ieuan Wyn ei fod y gadael, roedd Glyn Davies AC - ei gwrthwynebydd yn yr etholiad hwnw - yn barod iawn i ganu ei chlodydd, ac i hyrwyddo ei hachos. Mae derbyn clod gan eich cyfeillion yn bwysig, ond mae'n cymeryd gwleidydd arbennig i sicrhau datganiad o gefnogaeth gan un o'i gwrthwynebwyr. Cofiwch hefyd y bu Heledd yn ran hanfodol o'r ymgyrch yn etholaeth Gogledd Cymru yn etholiadau'r Cynulliad yn 2011, etholiad lle daeth hi o fewn trwch blewyn o gipio sedd, a hynny yn gwbl groes i'r disgwyl. Yn bwysicach, efallai, mae gan Heledd adnabyddiaeth arbennig o Fôn, a gwleidyddiaeth yr ynys. 

Toes gen i ddim pleidlais, fel un sy'n byw ar y tir mawr. Ond mae Heledd wedi fy argyhoeddi mae hi yw'r un i gynrychioli Môn ym Mae Caerdydd. Yr her iddi rwan yw argyhoeddi aelodau Môn. 

O.N.

Fe ddeudais i'n wreiddiol bod Rhun yn fab-yng-nghyfraith i Peter Rogers. Ffrwyth fy nychymyg i oedd hyn, a does dim gwirionedd i'r haeriad. Ymddiheuriadau lu i Rhun.