Pigion cerddorol y flwyddyn

Roedd 'na oes pan fyddwn i wedi llunio rhestrau deg uchaf lu ar ddiwedd pob blwyddyn. Erbyn hyn, dwi'n mynd yn hen, ac mae'r cof yn pallu, felly fe fydd rhaid i mi fodloni ar restr blith-drafflith o be' dwi 'di mwynhau.
O ran cerddoriaeth fyw, efallai mae'r band a wnaeth yr argraff orau arna i eleni oedd Slow Club, deuawd gwerin/alt. country/rockabilly o Sheffield. Mae'r albym, Yeah, So yn amherffaith, ond mae 'na berlau gwirioneddol arni, gan gynnwys yr hyfryd I Was Unconscious, It Was a Dream. Fe welais i nhw'n chwarae yn Barfly Caerdydd ychydig fisoedd yn ol, ac mi oedd yn brofiad gwefreiddiol. Doedd y PA ddim yn gweithio yn wych, felly fe benderfynnon nhw chwarae rhan o'r set yn gwbl unplugged. I'r ychydig ddwsinau oedd yn bresennol, roedd yn berfformiad arbennig, gig y flwyddyn yn bendant.
Albym y flwyddyn i mi yw Wall of Arms gan The Macabees. Mi welais i glawr yr albym ar boster anferth yn Llundain, a meddwl eu bod nhw'n edrych fel llwyth o haliwrs. Ond rhyw wythnos neu ddwy yn ddiweddarach mi oeddwn i'n coginio efo'r radio ymlaen, a dyma gân yn dal fy sylw yn syth - Can You Give It? gan yr haliwrs eu hunain.
Dwi'n canfod bod ffans cerddoriaeth indie yn dueddol o rannu yn ddwy garfan. Mae 'na rai sydd yn hoffi i'w cantorion fod yn nadwyr a brefwyr, yn canu yn arddull Liam Gallagher neu Ian Brown. Ac mae'r garfan arall yn dilyn epil Morrissey, cantorion gwrywaidd sydd yn gallu canu go iawn, a sydd a lleisiau yn llawn cymeriad - Radiohead, Guillemots, Wild Beasts, ayyb. I'r ail garfan mae'r Macabees yn perthyn, a bydd yn rhy ferchetaidd i chwaeth yr 'ogia go iawn. Ond mae'n berffaith ar gyfer pansan fel fi.
Y trydydd albym sydd wedi bod ar heavy rotation acw ydi God Help The Girl, prosiect diweddaraf Stuart Murdoch, o Belle and Sebastian. Dyma ei ymgais ef i efelychu pop y 60au hwyr, gan gynull criw o ferched i ganu ar gasgliad o ganeuon hyfryd. Mae rhai o'r caneuon wedi eu recordio o'r blaen, gan Belle and Sebastian eu hunain. Ond mae'r mwyafrif yn ganeuon gwreiddiol, gan gynnwys cân y flwyddyn (i mi o leiaf), Perfection as a Hipster.
Uchafbwyntiau eraill sy'n haeddu sylw ydi albyms gan The XX, (XX) Yo La Tengo (Popular Songs), Cate le Bon (Me Oh My) a The Decemberists (The Hazards of Love). Pob un ohonyn nhw werth ychydig o'ch punnoedd prin.

Cyng. Dewi Owen ac Ysgol Aberdyfi

'Dyw'r Cambrian News ddim yn cyrraedd Dyffryn Ogwen, felly dwi'n ddiolchgar i Hen Rech Flin am dynnu fy sylw at y stori bach hyll hon. Yn ol pob tebyg, mae 'na rai o drigolion Aberdyfi wedi rhoi'r gorau i wartio eu harian yn siop cigydd y pentref, a hynny oherwydd fod y perchenol yn perthyn i'r Cynghorydd Dewi Owen, a bleidleisiodd i gau yr ysgol leol.
Yn gyntaf, dwi'n credu bod angen bod yn eglur ynglyn a safbwynt Dewi Owen. Yn y cyfarfod o'r Cyngor Llawn ar y 10fed o Ragfyr, digwyddodd dau beth. Yn gyntaf, cynigiodd Llais Gwynedd welliant ar gynigion y Cyngor, yn datgan y dylid cadw Ysgol Aberdyfi (a phedair ysgol arall) ar agor yn barhaol, ac fe drechwyd y cynnig hwnw. Yna rhoddodd Dewi Owen welliant pellach ger bron, a fyddai'n cadw Ysgol Aberdyfi yn unig yn agored tan 2014, er mwyn rhoi'r cyfle i niferoedd y plant gynyddu - a felly gwarchod dyfodol yr ysgol. Pleidleisiodd mwyafrif o aelodau'r Cyngor yn erbyn y cynnig hwn, gan gynnwys Llais Gwynedd.
Wedi i'r ddau welliant gael eu trechu, pleidleisiodd y Cyngor i gau Ysgol Aberdyfi. Erbyn y drydedd bleidlais hon, roedd yn berffaith amlwg fod cefnogaeth i'r argymelliad gwreiddiol. Ac yn ystod y drydedd bleidlais hon, felly, pleidleisiodd Dewi Owen i gau Ysgol Aberdyfi.
Er iddo geisio achub ei ysgol leol, mae Llais Gwynedd wedi cyhuddo Dewi Owen o fradychu ei etholwyr. Y gwir ydi bod Dewi wedi ceisio llunio cyfaddawd a fyddai'n gohirio penderfyniad. Beth bynnag fo barn rhywun o'r cynnig hwnw, dwi'n credu ei bod ymhell o fod yn frad. Ymgais oedd hyn i geisio dod o hyd i ateb realistig a pragmataidd i broblemau ysgol sydd a bron i 80% o lefydd gwag, a sydd wedi methu a chyd-weithio ac ysgol cyfagos yn y gorffennol.
Mae'r modd y mae Dewi wedi cael ei drin ar flog Gwilym Euros, yng nghyd-destun ei bleidlais wreiddiol, a stori'r siop cigydd. Yn fy ngwneud i'n wirioneddol drist. Mae Dewi yn gynghorydd cydwybodol, gweithgar, a deallus dros ben. Mae hefyd yn ddyn addfwyn a hoffus, sydd wastad yn bleser i fod yn ei gwmni. Tydi o ddim yn haeddu'r math o driniaeth y mae'n ei gael ar flog Gwilym; gan Gwilym eu hun, na'r giwed o bobl sydd yn rhy llwfr i gyhoeddi eu henwau wrth ochr eu sylwadau ymosodol.

Cau ysgolion Bro Dysynni

Wedi cael fy ngwynt ataf, dwi'n barod i ddweud rhyw bwt ynglyn a'r hyn ddigwyddodd yng ngyfarfod Cyngor Gwynedd ddydd Iau dwytha. Gwnaed penderfyniad i gau 5 ysgol wledig ym Mro Dysynni, de Meirionnydd, gyda mwyafrif llethol y Cynghorwyr yn cefnogi. Wrth gwrs, roedd 'na wrthwynebiad lleol, ac oherwydd nad oedd y cynlluniau i gau yn cael eu cefnogi gan y gymuned leol, roedd Llais Gwynedd hefyd yn gwrthwynebu.
Serch hynny, dwi'n gwbl gyfforddus ein bod ni wedi gwneud penderfyniad cadarnhaol. Pam? Dau reswm, yn y bon

1) Byddai cadw'r ysgolion ar agor wedi bod yn annheg. Roedd nifer fawr o lefydd gweigion yn yr ysgolion, sydd yn golygu bod cost y pen addysgu plant yn yr ysgolion hyn yn uwch nac y gallai fod. Mae'r Cyngor mewn cyfnod o argyfwng ariannol, lle mae pob ysgol yn wynebu toriadau - hyd yn oed y rhai sydd yn denu nifer fawr o ddisgyblion. Mae dyletswydd arnom ni i sicrhau bod pawb o blant y sir yn cael chwarae teg. Gan fod unrhyw arian sydd yn cael ei ennill o gau ysgol yn cael ei fwydo yn ol i mewn i'r system addysg, bydd holl blant Gwynedd yn elwa o gau ysgolion bychain Bro Dysynni.

2) Byddai cadw'r ysgolion ar agor wedi gwanhau addysg wledig yn y tymor hir. Does dim osgoi'r ffaith bod newidiadau demograffig yn golygu mae disgyn a wnaiff y niferoedd sydd yn mynychu ysgolion cefn gwlad. Byddai'r ysgolion, yn fwy na thebyg, yn cau o'u hunain dros y 5-10 mlynedd nesaf. Ond gan y byddai hyn yn digwydd ar hap, fyddai dim modd i Gyngor Gwynedd gynllunio darpariaeth newydd i gymeryd eu lle. Y canlyniad fyddai ysgolion yn cau fesul un, a'r plant yn y pen draw, yn llifio i lawr i gael eu haddysg yn y dref agosaf, Tywyn.
Drwy gau 4 ysgol fach sydd yn agos at eu gilydd, mae gan Gyngor Gwynedd yr adnoddau i godi un ysgol newydd i wasanaethu'r cymunedau yma. Bydd yr ysgol hon ac adnoddau newydd, mwy addas i gwricwlwm yr 21ain ganrif, a nifer uwch o athrawon, a fydd yn gallu cynnig ystod ehangach o brofiadau addysgol. Ond yn bwysicach byth, fe fydd yn fwy cost-effeithiol, sydd yn ei gwneud hi'n fwy tebygol y gall hi oroesi i'r dyfodol. Drwy gymeryd y cam yma, mae Cyngor Gwynedd wedi creu sefyllfa lle gall trigolion ardal Abergynolwyn, Bryncrug, Llanegryn a Llwyngwril fod yn ffyddiog y bydd addysg wledig ar gael iddyn nhw am o leiaf cenhedlaeth arall.

Cyfieithydd Google

Oce, dwi'n gwbod mod i fisoedd ar ei hol hi. Ond dwi wedi bod yn brysur, a dim ond rwan dwi'n cael y cyfle i chwarae efo'r gwasanaeth cyfieithu Google. Yr hyn dwi'n ei hoffi yw'r ffordd mae'n methu a chyfeitithu rhai geiriau, gan arwain at frawddegau macaronaidd gwych. Mae fatha gwrando ar rhyw hen was ffarm o'r 50au yn trio siarad Saesneg. Fy ffefryn oddi ar y blog hwn yw'r berl ganlynol

"Ordinary members of Plaid Cymru Cymu South East region was responsible for putting it in
second on the list. Yes, they gangymeriad, but that's human nature. We all do cangymeriadau."

Diolch o galon, Aeron

Dwi am sgwenu rhywbeth difri ynglyn a'r hyn ddigwyddodd yng nghyfarfod Cyngor Gwynedd heddiw, pan fydd gen i'r nerth a'r amynedd. Roedd y penderfyniad a wnaed parthed Bro Dysynni yn un cadarnhaol, a fydd yn cryfhau addysg wledig yn y fro, ac yn sicrhau ei fodolaeth i'r dyfodol. Mae 'na ambell un sydd yn anghytuno, wrth gwrs, ac fe geisiai fynd i berfedd y ddadl dros y dyddiau nesaf.
Un darn o newyddion da yw bod Aeron Jones wedi penderfynnu cefnogi Plaid Cymru yn hytrach na Llais Gwynedd heddiw. Roedd Llais Gwynedd wedi rhoi gwelliant ger bron y Cyngor, a oedd yn galw am beidio cau 4 o'r 5 ysgol a oedd wedi eu clustnodi yn yr adroddiad. Yn ol eu harfer, mynodd Llais Gwynedd gael pleidlais gofrestredig, sy'n golygu bod cofrestr o enw pawb yn cael ei galw, gyda phob cynghorydd yn ymateb "O blaid" neu "yn erbyn" wedi i'w enw gael ei alw. Pan ddaeth hi yn dro i Aeron ymateb, er mawr syndod i bawb, datganodd ei fod yn erbyn y gwelliant a oedd wedi ei gynnig gan ei gyd-aelod, y dihafal Gwilym Euros.
Wrth gwrs, cangymeriad oedd hyn, yn hytrach na throedigaeth. A chwarae teg i Aeron, nid y fo yw'r unig un i syrthio i'r fagl hon o ddrysu "er plaid" gyda "yn erbyn". Mae rhai o wleidyddion mwyaf disglair Cymru wedi gwneud yr un fath, fel y tystia hanes cyn-AC Llafur Conwy, ac un o gewri'r Cynulliad, Denise Idris Jones.

O.N.
Yn bersonol, dwi'n credu y dylai Aeron ddiweddaru'r llun ar ei flog, gan ei fod bellach wedi tyfu mwsdash reit "fetching", sydd yn llawn haeddu cael ei weld gan drigolion y blogosffer Cymraeg.

Mohammed Asghar, unwaith eto

Mae 'na ddau beth wedi codi wrth drafod penderfyniad Mohammed Ashgar i groesi'r llawr.

1) Beth ddigwyddith i'w staff?

Mae 'na lawer wedi cyfeirio at y ffaith fod Asghar wedi gwneud tro gwael gyda'i staff. Mae nhw'n cael eu cyflogi gan Asghar fel unigolyn, ond maent yn ffigyrrau amlwg o fewn Plaid Cymru. Yn bersonol, dwi'n gwybod be fyddwn i'n ei wneud taswn i'n eu hesgidiau hwy - dim byd. Yn sicr, fyddwn i ddim yn ymddiswyddo. Fe fyddwn i'n aros yn fy swydd, ac yn disgwyl i Asghar fy ni-swyddo. Ac yna'n mynd ag o i dribiwnlys. Pam y dylai anwadalrwydd gwleidyddol Asghar adael 3 teulu ar y clwt dros y 'Dolig?

2) Beth mae hyn yn ei ddweud am ddulliu Plaid Cymru o ddewis ymgeiswyr?

Yn bersonol, dwi ddim yn gweld bod fawr o'i le gyda'r modd y dewiswyd Asghar. Aelodau cyffredin o Blaid Cymu yn rhanbarth Dwyrain De Cymru oedd gyfrifol am ei roi yn ail ar y rhestr. Do, fe wnaethon nhw gangymeriad, ond dyna'r natur ddynol. Rydym ni gyd yn gwneud cangymeriadau.
Os edrychwn ni ar yr unigolion sydd wedi eu dewis i sefyll yn etholiadau San Steffan 2010, mae'n gyfuniad o'r gwych a'r gwachul. Mae 'na ymgeiswyr gwirioneddol gryf, megis Myfanwy Davies, John Dixon, Heledd Fychan neu Steffan Lewis, ac mae 'na ymgeiswyr gwannach, megis...........wel, efallai y byddai'n well i mi beidio ac agor fy mhig.
Yr hyn sydd yn gyffredin i bawb sy'n sefyll yn enw Plaid Cymru yw eu bod wedi eu dewis gan aelodau eu hetholaeth. Boed nhw'n ymgeiswyr cryf neu wan, mae ganddyn nhw gyswllt gwirioneddol gyda'r bobl y bydden nhw'n ei wasanaethu. Nid pobl wedi eu parasiwtio i mewn o'r tu allan yw ymgeiswyr Plaid Cymru, ond pobl sydd wedi gweithio yn galed i feithrin ffydd a hyder eu cyd-aelodau. Dwi'n gweld dim o'i le gyda'r modd anrhydeddus y mae Plaid Cymru wedi mynd ati i ddewis ymgeiswyr.

Vote Plaid Cymru, get Tory

Newydd glywed y newyddion am Mohammed Ashgar yn croesi'r llawr at y Toriaid. Dwi ddim am basio barn ynglyn a chymhellion y dyn, na doethineb ei droedigaeth wleidyddol. Ond mae'r pwynt a wnaeth gan Heledd Fychan yn berffaith gywir.
Etholwyd Mohammed Ashgar ar restr ranbarthol Dwyrain De Cymru, yn enw Plaid Cymru. Rydym ni'n ethol yr aelodau sydd ar y rhestr ranbarthol drwy fwrw pleidlais dros blaid, nid unigolyn. Petai gan Mohammed Ashgar fymrun o barch at y drefn ddemocrataidd, felly, fe fyddai'n ildio ei sedd heddiw, ac yn sefyll yn enw ei blaid newydd yn 2011. Fel arall, mae wedi ei ethol i'r Cynulliad drwy dwyll.

Newid hinsawdd, eto

Yn syth ar ol sgwenu'r cofnod dwytha, fe es am dro o amgylch y blogosffer Cymraeg, a dod ar draws y cofnod yma gan Hen Rech Flin. Mae'n gwneud y pwynt diddorol yma

"Gan nad ydwyf yn wyddonydd nac yn fab i wyddonydd y mae'n anodd imi wneud sylw teg am y ddadl wyddonol"

Rwan, tydw i ddim yn wyddonydd, chwaith, er bod gen i ddiddordeb lleyg yn y maes. Ond does dim rhaid bod yn wyddonydd i allu dod i gasgliad ynglyn a newid hinsawdd. Mae gennym ni system o arolygu ysgolheictod ar draws pob maes, sydd yn golygu bod haeriadau unrhyw ymchwilydd yn cael ei werthuso gan ei gyd-ymchwilwyr, er mwyn gweld os oes sail iddynt.
"Peer Review" yw'r enw Saesneg ar y broses. Yn syml, pan mae unrhyw ymchwilydd academaidd yn gyrru papur i'w gyhoeddi mewn cyfnodolyn, mae bwrdd golygyddol y cyfnodolyn hwnw yn gyrru'r papur yn ei flaen at nifer o arbenigwyr cydnabyddedig eraill yn y maes - yn ddi-enw, wrth reswm. Mae'r arbenigwyr hynny yn edrych ar yr ymchwil i weld os yw'n dal dwr. Ym myd gwyddoniaeth, maent yn astudio'r data, a'r dull y mae'r data wedi ei gasglu a'i ddadansoddi. Ac yna mae pob arbenigwr ar y panel "peer review" yn gyrru ei sylwadau yn ol at y bwrdd golygyddol (sydd eu hun yn gasgliad o arbenigwyr yn y maes).
Mae pob un darn o waith ymchwil o werth ar newid hinsawdd yn gorfod mynd trwy'r broses drylwyr yma - a hynny er mwyn dynion fel y fi a HRF, y lleygwyr. Os ydym ni'n darllen bod ymchwil wedi ei gyhoeddi mewn cyfnodolyn cydnabyddedig, yna fe allwn ni fod yn ffyddiog bod yr ymchwil hwnw o ansawdd, ac y gallwn ni ymddiried yn y casgliadau sydd i'w canfod ynddo.
A'r ffaith syml yw bod y mwyafrif llethol o waith ymchwil ysgolhegaidd i newid hinsawdd yn datgan ei fod yn digwydd, ei fod yn cael ei achosi gan y ddynol ryw, ac ei fod yn berygl gwirioneddol i batrwm byw presennol dynoliaeth.

Yr Athro Andrew Watson - Arwr go iawn.

Flynyddoedd yn ol, roeddwn i'n digwydd bod yn gwylio Newsnight pan ddaeth Michael Howard ben-ben a Jeremy Paxman, gyda Paxman yn ail-adrodd yr un cwestiwn 14 o weithiau. Bob tro dwi'n gweld y clip yn cael ei chwarae ar raglenni hanes, dwi'n cofio'r wefr o'i weld yn digwydd yn fyw ar yr awyr.
Fe gefais i wefr debyg neithiwr, wrth wylio Newsnight unwaith eto. Roedd 'na drafodaeth o "Climategate", sef hanes y negeseuon e-bost a gafodd eu dwyn o Uned Ymchwil yr Hinsawdd, Prifysgol Dwyrain Anglia (UEA). Yn trafod y stori dros gysylltiad fideo yr oedd Yr Athro Andrew Watson o UEA a Marc Morano, lobiwr Americanaidd sydd yn rhedeg gwefan yn dadlau yn erbyn bodolaeth newid hinsawdd.
Roedd Watson yn dod drosodd fel y mae nifer fawr o wyddonwyr Prydeinig yn dod drosodd - deallus, digon hoffus, ond yn greadur wedi ei gipio o'i gynhefin naturiol, y labordy. Ar y llaw arall, roedd Morano yn engrhaifft cwbl nodweddiadol o'r math o bundit asgell-dde sydd yn brithio rhaglenni Fox News. Roedd yn ymosodol ac yn wawdlyd, ac yn dangos dim awydd i drafod. Wrth i Martha Kearney ffarwelio a'r ddau gyfranydd ar ddiwedd y sgwrs, fe ddywedodd Andrew Watson..... wel, fe allwch chi wylio'r clip yn y fan hyn
Mae'n rhaid i mi ddweud fy mod i'n cytuno yn llwyr ac ymateb Yr Athro Watson. Mae 'na adegau lle mae angen trafod yn rhesymol a chall gyda ein gwrthwynebwyr. Ond o dro i dro, mae rhywun yn dod wyneb yn wyneb ac unigolyn sydd mor unllygeidiog, mor gwbl gibddall, fel nad oes modd dal pen rheswm a nhw. Weithiau, mae pawb yn teimlo'r awydd i droi at ei gwrthwynebydd a dweud "Jysd ffyc off". Efallai nad dyna'r peth doeth, cyfrifol na aeddfed i'w wneud. Ond o dro i dro, dyna yw'r peth naturiol, dynol, i'w wneud.
Beth bynnag a ddigwydd i'r Athro Watson, mae'n rhaid i mi ddweud y bydd wastad gen i le arbennig ar ei gyfer yn fy nghalon. Arwr go iawn.

Llongyfarchiadau Carwyn Jones

O'r diwedd, fe all Carwyn roi'r gorau i smalio ei fod yn aelod o'r Blaid Lafur, a datgelu mae cynllwyn cenedlaetholgar oedd ei ymgais i gipio'r arweinyddiaeth, er mwyn rhoi Nashi yn swyddfa'r Prif Weinidog.

Wel, ddim cweit. Ond dwi yn falch nad yr un o'r ddau ymgeisydd arall aeth a hi. Fel y nododd Simon Brooks mewn llythyr gwych i Golwg, nod y ffaith bod Edwina Hart yn ddi-Gymraeg sydd yn broblem, ond yn hytrach at hagwedd at yr iaith. Roedd yr ensyniad bod lladmeryddion addysg Gymraeg yn meddu ar dueddiadau hiliol yn gwbl warthus, ac yn nodweddiadol o wrth-Gymreictod Neil Kinnock a'i debyg. Ac mae'r syniad o Gymru wedi ei harwain gan Huw Lewis yn ddigon i roi hunlle i unrhyw un. Felly ochenaid o ryddhad bod Carwyn Jones wrth y llyw, yn hytrach na'r un o'r ddau arall.