Newid hinsawdd, eto

Yn syth ar ol sgwenu'r cofnod dwytha, fe es am dro o amgylch y blogosffer Cymraeg, a dod ar draws y cofnod yma gan Hen Rech Flin. Mae'n gwneud y pwynt diddorol yma

"Gan nad ydwyf yn wyddonydd nac yn fab i wyddonydd y mae'n anodd imi wneud sylw teg am y ddadl wyddonol"

Rwan, tydw i ddim yn wyddonydd, chwaith, er bod gen i ddiddordeb lleyg yn y maes. Ond does dim rhaid bod yn wyddonydd i allu dod i gasgliad ynglyn a newid hinsawdd. Mae gennym ni system o arolygu ysgolheictod ar draws pob maes, sydd yn golygu bod haeriadau unrhyw ymchwilydd yn cael ei werthuso gan ei gyd-ymchwilwyr, er mwyn gweld os oes sail iddynt.
"Peer Review" yw'r enw Saesneg ar y broses. Yn syml, pan mae unrhyw ymchwilydd academaidd yn gyrru papur i'w gyhoeddi mewn cyfnodolyn, mae bwrdd golygyddol y cyfnodolyn hwnw yn gyrru'r papur yn ei flaen at nifer o arbenigwyr cydnabyddedig eraill yn y maes - yn ddi-enw, wrth reswm. Mae'r arbenigwyr hynny yn edrych ar yr ymchwil i weld os yw'n dal dwr. Ym myd gwyddoniaeth, maent yn astudio'r data, a'r dull y mae'r data wedi ei gasglu a'i ddadansoddi. Ac yna mae pob arbenigwr ar y panel "peer review" yn gyrru ei sylwadau yn ol at y bwrdd golygyddol (sydd eu hun yn gasgliad o arbenigwyr yn y maes).
Mae pob un darn o waith ymchwil o werth ar newid hinsawdd yn gorfod mynd trwy'r broses drylwyr yma - a hynny er mwyn dynion fel y fi a HRF, y lleygwyr. Os ydym ni'n darllen bod ymchwil wedi ei gyhoeddi mewn cyfnodolyn cydnabyddedig, yna fe allwn ni fod yn ffyddiog bod yr ymchwil hwnw o ansawdd, ac y gallwn ni ymddiried yn y casgliadau sydd i'w canfod ynddo.
A'r ffaith syml yw bod y mwyafrif llethol o waith ymchwil ysgolhegaidd i newid hinsawdd yn datgan ei fod yn digwydd, ei fod yn cael ei achosi gan y ddynol ryw, ac ei fod yn berygl gwirioneddol i batrwm byw presennol dynoliaeth.