Tal aelodau

Mae 'na ffrae od wedi codi yn y Cynulliad heddiw, a hynny ynglyn a chyflogau'r aelodau. Mae Vaughan Roderick yn nes at y peth na fi, felly am esboniad llawn o beth sydd wedi digwydd, ewch draw i'w flog ef.

Dwi'n dweud ei bod hi'n ffrae od oherwydd fy mod i'n crafu fy mhen ynglyn a pham ei bod hi wedi codi. Mae 6 o aelodau Plaid Cymru wedi penderfynnu beirniadu'r codiad cyflog, gan greu rhwyg rhyngthyn nhw a gweddill yr aelodau. Dwi ddim yn synnu bod aelodau megis Bethan Jenkins, Nerys Evans a Leanne Wood wedi dewis gwneud hyn. Mae'n gwbl gydnaws a'u hanian gwleidyddol, y nhw yw awkward squad y blaid, a does ganddyn nhw ddim parch at y chwip. Mae enw Alun Ffred Jones yn syndod, fodd bynnag. Er nad yw Alun Ffred yn weinidog, mae yn un o ffigyrau pwysicaf Plaid Cymru, ac mae'n gyfrifol am gyd-lynnu llawer o bolisiau'r blaid yng Nghaerdydd. I fod yn blaen, dyw Alun Ffred ddim yn rebel naturiol.

Nawr dwi'n gweld dwy ochr y ddadl yn y fan hyn. Fy marn bersonol i yw bod ACau yn cael tal cymharol isel, o ystyried natur eu gwaith. Mae'r swydd yn un galed, yn aml yn syrffedus, dyw rhywun ddim yn cael llawer o seibiant. Ydi, mae £50,000 ( a lot o gostau) yn arian da i ni bobl gyffredin, ond dwi ddim yn credu ei fod yn adlewyrchu'r gwaith sydd yn cael ei wneud. Fe fyddai aelodau megis Alun Ffred (cyn-gynhyrchydd teledu) neu Dai Lloyd (cyn-feddyg teulu) wedi cymeryd gostyngiad yn eu cyflog i fynd i'r Cynulliad.

Ac mae'r gymhariaeth gyda'r gwasanaethau cyhoeddus yn un wirion. Pwrpas codiad cyflog yn y sector gyhoeddus yw sicrhau bod chwyddiant ddim yn di-brisio incwm dros amser. Mae codiad cyflog arfaethedig yr ACau yn lawer mwy na hynny - mae'n fodd o gydnabod y ffaith bod gwaith yr aelodau wedi cynyddu, diolch i bwerau newydd Deddf Llywodraeth Cymru 2006. Gan fod y gwaith o fod yn AC wedi newid yn sylfaenol yn y flwyddyn ddiwethaf, a'r baich wedi cynyddu, mae'n berffaith rhesymol bod eu cyflogau yn codi hefyd. Tal newydd am wneud joban newydd yw hyn, yn y bon.

Wedi deud hyn i gyd, dwi yn deallt gwerth gwneud safiad ar y mater. Dyma'r tro cyntaf i Blaid Cymru lywodraethu, ac mae gwrthod codiad cyflog yn help i sefydlu delwedd y blaid fel un sydd yn gwrthod cael ei llygru gan wobrwyon materol grym. Drwy wrthod cyflog uwch, mae'r ACau yma yn tanlinellu'r syniad mai cyflawni gwasanaeth cymdeithasol mae nhw, yn hytrach na troi'r dwr i'w melinau eu hunain. Strategaeth ddigon craff, o ystyried bod llawer o'u cefnogwyr traddodiadol eisoes wedi bod yn cyhuddo Plaid Cymru o gael ei llygru gan lywodraeth.

Y broblem yw bod Plaid Cymru wedi bod yn hynod ofalus i sicrhau undod y glymblaid lywodraethol. Rwan, beth bynnag mae'r cyhoedd yn ei feddwl o safiad yr AC yma, mae'n sicr o fod yn amhoblogaidd ymhlith nifer o'u cyd-aelodau. Mae 'na bwysau nawr ar i'r aelodau eraill i wrthod derbyn y codiad cyflog, a bydd unrhyw un sydd yn ei dderbyn yn edrych fel fat cat. Petawn i'n AC, fe fyddwn i'n eithaf blin o weld fy nghodiad cyflog yn cael ei aberthu er mwyn i Bethan Jenkins allu ennill tipyn o kudos gyda'r werin.

Felly mae'r safiad hwn yn un problemataidd i Blaid Cymru, ac yn un sydd yn debyg o greu rhwygiadau carfannol yn y llywodraeth. Fel un sydd a amheuon dwfn ynglyn a'r glymblaid, dwi ddim yn credu bod hyn yn drychineb yn ei hun. Ond pam dewis peryglu'r status quo dros bwnc sydd mor ymylol i fywydau'r rhan fwyaf o bobl? Onid oes 'na frwydrau llawer iawn mwy teilwng y gallai rebeliaid Plaid Cymru fod yn eu hymladd gyda'r llywodraeth? Hyn-a-hyn o weithiau y bydd modd rhoi cic fach gyhoeddus i'r glymblaid er mwyn helpu i gael y maen i'r wal ar bwnc arbennig. Heb fynd i swnio fel ton gron, oni fyddai wedi bod yn ddoethach gwneud stwr ynglyn a pholisi llywodraethol yr oedd pobl yn wirioneddol aniddig yn ei gylch......megis y papur dyddiol Cymraeg, efallai?